De Koude Oorlog leeft helaas voort

De vorige crisis is nog niet eens voorbij, of er doet weer een volgende crisis zijn intrede. Op donderdag 24 februari 2022 verklaarde president Poetin een aanval te starten in Oekraïne. Niet veel later begon deze aanval met beschietingen en luchtaanvallen. Oekraïne werd op drie richtingen door de Russische troepen aangevallen. De strijd gaat nu al enkele dagen door en de schokkende beelden vanuit Oekraïne zijn op het internet en televisie onvermijdelijk te negeren.

Op school zijn we in de vierde examenklas begonnen met het thema ‘Koude Oorlog”. De oorlog in Oekraïne heeft hier zeker indirect mee te maken, maar de leerlingen snappen het nog niet helemaal. Deze leerlingen zoeken nu zelf naar informatie en proberen het zo beter te begrijpen. Er wordt ons historisch geleerd dat bij de val van de Berlijnse Muur in 1989 en de ineenstorting van de Sovjetunie de Koude oorlog geheel tot een einde kwam. Eigenlijk zijn er nu vele, inclusief ikzelf, hier het niet meer mee eens.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse zaken James Baker gaf in 1990 de zekerheid aan president van de Sovjetunie Michail Gorbatsjov dat de NAVO (een militair bondgenootschap van West-Europese landen) zich niet zal uitbreiden in het oosten. Toch wilden veel Oostbloklanden bij de NAVO horen, wat weer zorgde voor vele spanningen. Zo stuurde de toenmalige president Boris Jeltsin in 1993 tanks naar zijn opstandige parlement en vielen er in de straten van Moskou 145 doden. In 1994 viel hij Tsjetsjenië binnen, die zich wilde afscheiden van Rusland. Een NAVO-uitbreiding zal onvermijdelijk zijn en Boris Jeltsin nam hier genoegen mee. Dit deed zijn opvolger Poetin niet. Poetin was altijd al wel van mening dat het ineenstorting van de Sovjetunie een grote ramp voor Rusland had betekend. Dit had nooit mogen gebeuren. Ook door het afschaffen van het Warschaupact (een militair bondgenootschap van de Oostbloklanden) in 1991 dacht Poetin dat dit de garantie was tegen uitbreiding van de NAVO. Ook tijdens de vele dreigingen van een oorlog in de periode tot 1989 was de NAVO nog altijd erg actief. De NAVO is echter nooit afgeschaft.

In 2008 wilden Oekraïne en Georgië lid worden van de NAVO. Hier reageerde Rusland op en viel Georgië binnen. En daar bleef het niet bij. In 2014 annexeerde Rusland de Krim en was dit het begin van een oorlog in Oost-Oekraïne. Poetin heeft er dus voor gezorgd dat verdere uitbreiding van de NAVO onmogelijk zou worden, maar dit zorgde juist ervoor dat landen zoals Oekraïne bij de NAVO wil horen.

Vanaf de annexatie van de Krim door Rusland lijkt het wel alsof de geschiedenis al een tijdje zich aan het herhalen is en we terug moeten denken aan de conferentie van München in 1938, waarbij Hitler een deel van Tsjechoslowakije kreeg in ruil voor vrede. Daladier van Frankrijk en Chamberlain van Engeland hadden Hitler zijn zin gegeven. Chamberlain was zo blij dat hij bij terugkeer uit München de historische woorden uitsprak: “Peace for our time”. Wat vroeger het geval was, maar wat we nu ook zeker zien is dat Europa wil blijven praten om zo de vrede te bewaren. Terwijl Hitler het verlies van de Eerste Wereldoorlog voor Duitsland niet kon accepteren, kan Poetin het uiteenvallen van de Sovjetunie ook maar niet accepteren. Een betere vergelijking valt er niet te maken.

Nu voelt Oekraïne zich toch gedeeltelijk in de steek gelaten door Amerika en Europa. Europa en Amerika sturen wel wapens naar Oekraïne, maar militaire acties gaat nog iets te ver. Vele sancties tegen Rusland worden nu door vele landen in werking gezet. Dit weerhoudt Poetin echter niet om te stoppen. Zou Poetin tevreden zijn mocht hij het in Oekraïne voor het zeggen hebben? En wat zou er nu gaan gebeuren mocht Poetin Polen of de Baltische staten zoals Estland, Letland en Litouwen als volgende stap willen innemen?

Hoe lang kunnen we met sancties tegen Rusland ons onvrede kenbaar maken? Hoe lang kunnen we de vele beelden zien van beschietingen en luchtaanvallen tegen onschuldige burgers? Wat zal Amerika en Europa gaan doen mocht dit nog dagen gaan duren? Een Derde Wereldoorlog wordt niet meer als onmogelijk gezien en de angst voor een kernoorlog is misschien nog maar met één druk op de knop gerealiseerd. Of zal het een tweede Afghanistan gaan worden waarbij Poetin eindelijk zijn nederlaag zou gaan behalen? Maandagochtend 28 februari zullen onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland plaats gaan vinden. Hopelijk zal dit voor een positief resultaat gaan leiden.